07. Działalność polityczna i służba Kościołowi

Lazzati wraca do Mediolanu 31 sierpnia 1945 r. Po ciężkich latach próby ma nadzieję, iż bez przeszkód podejmie na nowo swoje wcześniejsze zajęcia: badania literackie i patrystyczne, pracę w Giac i kierowanie Sodalicją. Opatrzność jednak przygotowuje dla niego nowe zadania. Przez przyjaciela Giuseppe Dossetti zostaje poproszony, by rozważyć możliwość, biorąc pod uwagę wyjątkowe okoliczności, poświęcenia się aktywnej polityce. Po głębszym zastanowieniu i konsultacjach z kardynałem Schusterem postanawia przyjąć na siebie te nowe obowiązki. Od 1946 r. piastuje funkcje członka rady miejskiej Mediolanu, deputowanego do Zgromadzenia Konstytucyjnego, członka Krajowej Rady Partii Chrześcijańsko Demokratycznej. Jest także współzałożycielem stowarzyszenia kultury politycznej Civitas humana. W 1948 r. zostaje wybrany do parlamentu, z którego odchodzi wraz z końcem kadencji w 1953 r. 

Podczas pracy w parlamencie Lazzati mieszka w Rzymie, wraz z kilkoma innymi deputowanymi, u portugalskich zakonnic. Wspomnienia, jakie z tego okresu pozostawił po sobie Giuseppe Dossetti ukazują dobrze stan ducha Lazzatiego:

Przez ładnych parę lat, kiedy Lazzati i ja mieszkaliśmy razem w Rzymie, zajmując dwa przyległe pokoje, oddzielone od siebie tylko cienką ścianką. W takiej sytuacji niemożliwością było uniknąć śledzenia życia sąsiada. Lazzati nigdy nie zaniedbywał modlitwy, którą odmawiał kilkakrotnie w ciągu dnia, nawet w najgorętszym okresie politycznej debaty parlamentarnej. Nigdy nie zapominał o tym obowiązku, wypełniając go nie tylko skrupulatnie, ale i dyskretnie, z pełną miłości wiernością.

Pomimo swojego politycznego zaangażowania Lazzati czuje się, jak często powtarza, politykiem wbrew woli. Politykę darzy głębokim szacunkiem, jednak jego prawdziwe powołanie jest innego rodzaju. To powołanie naukowca i wychowawcy kształtującego chrześcijańskie sumienia. Jako wychowawca wyróżnia się w okresie bezpośrednio powojennym przywracając do życia Gruppi Servire, będące organizacyjną jednostką Civitas humana powołaną dla celów formacji polityczno-kulturowej młodzieży. Z tego okresu warto przypomnieć jego udział w powołanej na uniwersytecie katolickim komisji do spraw reformy włoskiego szkolnictwa (1945-1946). Warto także zwrócić uwagę na niektóre refleksje Lazzatiego, dotyczące edukacji społecznej i demokratycznej młodych pokoleń, jakimi dzielił się z innymi podczas kongresów stowarzyszeń katolickich nauczycieli. 

Mimo wielu obowiązków, wynikających z udziału w życiu politycznym, Lazzati znajduje również czas na zaangażowanie w Kościele, jak choćby udział w misjach religijno-społecznych (kwiecień 1947- marzec 1948), które pod egidą Akcji Katolickiej mają na celu promocję odnowionej świadomości duchowej i obywatelskiej przede wszystkim wśród mieszkańców włoskiego południa, czy obecność w radzie kierowniczej i administracyjnej Ambrosianeum, studium teologicznego dla świeckich, które w 1948 r. otwarte zostaje w Mediolanie. 

Najważniejsze jednak dla Lazzatiego jest kierowanie Milites Christi. Po wojnie znacznie wzrasta liczba członków Sodalicji. Większość powołań wywodzi się spośród członków Akcji Katolickiej. Na mocy konstytucji apostolskiej Provida Mater Ecclesiae (2 luty 1947 r.) Pius XII, wyznaczając miejsce instytutów świeckich w strukturach kanonicznych, nadaje oficjalną sankcję tej nowej formie konsekracji. Później, na mocy dokumentu zatytułowanego Primo Feliciter (12 marca 1948 r.) papież uściśla jeszcze kilka dalszych ważnych szczegółów dotyczących pojęcia świeckości jako podstawy instytutów świeckich. 1 maja 1952 r. kard. Schuster wydaje oficjalny akt ustanawiający Instytut Świecki Milites Christi w diecezji mediolańskiej. Jedenaście lat później, 27 października 1963 r. Instytut, po okresie próby, zostaje przez nadrzędną kongregację watykańską uznany jako jednostka erygowana na prawie kanonicznym.

Wydarzeniem o szczególnym znaczeniu w życiu Instytutu jest w 1952 r. wykupienie Pustelni San Salvatore w Erba k. Como z przeznaczeniem na stały ośrodek działalności formacyjno – duchowej Milites. Budynek, po dokonaniu niezbędnych prac konserwatorskich, umożliwia także rozpoczęcie kursów powołaniowych. Od samego początku Lazzati jest głównym promotorem tej inicjatywy, realizowanej wspólnie z mediolańskim Giac, starając się stworzyć młodzieży nowe możliwości nauki chrześcijańskiego rozeznania.